„Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965”, t. I, PWN Warszawa 1973:
TOM Konrad, właśc. K. Runowiecki (9 IV 1887 Warszawa- 9 lub 13 VIII 1957 Los Angeles), aktor, piosenkarz, reżyser, dyr. teatruBył mężem => Zuli Pogorzelskiej. Ukończył szkołę handlową Zgromadzenia Kupców w Warszawie. Początkowo pracował w dziennikarstwie. W 1909 wstąpił do Szkoły Aplikacyjnej w Warszawie. W 1909-10 współpracował z warsz. kabaretem lit. „Momus”, początkowo jako autor tekstów piosenek, a następnie także jako aktor. W 1910-11 występował w zespole H. Czarneckiego, m.in. w Płocku, Lublinie, Ciechocinku, potem na scenie łódz. t. Bi-Ba-Bo. W 1909-14 jako dziennikarz współpracował m.in. z „Gazetą Łódzką” i „Nowym Kurierem Łódzkim”, redagował „Tygodnik Śmiechu”. W 1914 powrócił na stałe do Warszawy i w sez. 1914/15 występował w T. Komedia przy ul. Chmielnej, w sez. 1915/16 był konferansjerem w t. Miraż, od stycznia do marca 1916 występował i reżyserował w T. Nowoczesnym, a od maja do sierpnia tego roku w kabarecie „Chochoł” w ogrodzie Bagatela. W 1917-18 pracował jako autor, reżyser i aktor w t. Czarny Kot, następnie w t. Miraż (sez. 1918 /19), a od otwarcia w kwietniu 1919 t. Qui Pro Quo stale na tej scenie do 1923. W 1922 okresowo występował też w t. Wodewil. W sez. 1923/24 był kierownikiem artyst. kabaretu „Stańczyk”, a w czerwcu 1924 występował w T. Nowości. Na sez. 1924/25 powrócił do t. Qui Pro Quo. Od września 1925 przez sez. 1925/26 i pół sez. 1926/27 był kierownikiem artyst. t. Perskie Oko, w sez. 1927/28 reżyserował rewie w T. Nowości. Latem 1928 odbył z małym zespołem (m.in. z Z. Pogorzelską, L. Sempolińskim) tournee po wielu miastach (występy m.in. w Lublinie, Kowlu, Łucku, Równem, Pińsku, Dubnie, Baranowiczach, Lidzie, Wilnie, Grodnie, Białymstoku). W 1928-31 znowu należał do zespołu t. Qui Pro Quo, a w 1931-33 do zespołu t. Banda. Następnie pracował w teatrzykach: Rex (czerwiec 1933), Cyganeria (sez. 1933/34), Stara Banda (od czerwca 1934 i w sez. 1934/35), Hollywood (od lipca do listopada 1935), Cyrulik Warszawski (sez. 1935/36), 13 rzędów (od grudnia 1936 do stycznia 1937), Wielka Rewia (sez. 1937/38), Operetka przy ul. Karowej (m.in. reżyserował tu i występował w grudniu 1937), Cyrulik Warszawski (sez. 1938/39). 4 V 1938 w sali Filharmonii warsz. zorganizowany był wieczór jubileuszowy, w czasie którego obchodził trzydziestopięciolecie pracy artystycznej. Po wybuchu II wojny świat. znalazł się we Lwowie, gdzie od grudnia 1939 był kierownikiem, reżyserem i aktorem pol. Lwowskiego Państw. T. Miniatur; t. ten pod jego kier. w sierpniu 1940 wyjechał na tournee po większych miastach ZSRR. W końcu 1940 zespół Miniatur powrócił do Lwowa i występował tu od marca do lata 1941. Od zimy 1941 T. występował w zespole przy Armii Polskiej w ZSRR (m.in. w Buzułuku) a w 1942 z wojskiem pod dowództwem gen. W. Andersa wyruszył na Bliski Wschód, do Iranu, Iraku, Syrii, Palestyny, następnie do Egiptu, Włoch, stale występując w przedstawieniach dla pol. jednostek frontowych. Po II wojnie świat. zamieszkał w USA, gdzie przebywał do zgonu.
Był jedną z najbardziej znanych postaci pol. kabaretu w okresie międzywojennym, przede wszystkim ze względu na swoją wszechstronną działalność w tej dziedzinie. Przystojny, elegancki, nawet wytworny, był dobrym piosenkarzem, aktorem (przede wszystkim wykonawcą skeczów, w których odtwarzał role elegantów i typy żydowskie), także dowcipnym, inteligentnym konferansjerem. Poza występami na scenach kabaretowych i rewiowych, był wykonawcą postaci charakterystyczno-komicznych w komediach i operetkach; grał m.in. takie role jak: Nieciuszko („Aktorki"), Impresario („Faworyt"), Homer („Piękna Galatea"), Książę („Czar walca"). Był wreszcie kierownikiem artyst. i lit. wielu scenek i reżyserem programów kabaretowych, rewii, operetek. Równocześnie zdobył dużą popularność jako autor znakomitych tekstów piosenek kabaretowych (m.in. szlagiery: „Na Czerniakowskiej”, „Madame Loulou”, „Jak się nie ma co się lubi"), skeczów, tekstów satyrycznych, grotesek, wodewilów; był autorem librett i adaptatorem operetek i wodewilów (np. „Dzidzia”, „Jak bal to bal”, „Hrabina Tłomok, czyli Maman Gri-Gri”, „Szaleństwo Coletty”, „Czar walca").
Wybitne stanowisko zdobył sobie także w filmie pol., z którym stale współpracował w 1916-39 jako aktor, reżyser i autor scenariuszy. W wielu filmach grał, kilkanaście reżyserował lub współpracował przy ich realizacji (np. „Paskarze”, „Pan konsul Pomeranc”, „Ada to nie wypada”, „Parada Warszawy”, „Ułan księcia Józefa”, „Książątko”, „Zapomniana melodia"; był też autorem scenariuszy wielu popularnych filmów.
Konrad Adam «Runowiecki» Tom
(ID: loza.4279)
Zaloguj się
1889-
